سال ۱۵۰ هجری قمری
| ۳ - قرن ۲ هجری قمری - ۱ | |
| امامت | |
|---|---|
|
امام کاظم(ع) (دوره امامت: ۳۵ سال از ۱۴۸ق تا ۱۸۳ق) | |
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| عباسیان در عراق | منصور عباسی |
| امویان در اسپانیا | عبدالرحمن الداخل |
| باوندیان بر بلندی‌های طبرستان | سرخاب دوّم ابن مهر مردان |
| تولدها | |
| بِشر حافی | |
| وفات‌ها | |
| ابوحمزه ثمالی | |
| برید بن معاویه عجلی | |
| محمد بن مسلم ثقفی کوفی | |
| یحیی بن ابی القاسم اسدی | |
سال ۱۵۰ هجری قمری یکصد و پنجاهمین سال از سالشمار هجری قمری و مصادف با امامت امام کاظم(ع) و زندگانی امام رضا(ع) است.
در این سال، منصور عباسی از سلسله عباسیان بر عراق، و عبدالرحمن الداخل از دودمان امویان، بر اسپانیا حکومت می‌کردند.
از نیمه قرن دوم قمری (حدود ۱۵۰ق) دوره نهضت ترجمه در جهان اسلام آغاز شد.
روز نخست این سال، یعنی جمعه ۱ محرم، مصادف است با ۲۱ بهمن سال ۱۴۵ هجری شمسی و ۲۰ فوریه سال ۷۶۷ میلادی. روز پایانی سال، یعنی دوشنبه ۲۹ ذی‌الحجه، مصادف است با ۸ بهمن سال ۱۴۶ هجری شمسی و ۲۹ ژانویه سال ۷۶۸ میلادی.
امامت
سال ۱۵۰ق، با سال‌های ۱۴۴ و ۱۴۵ هجری شمسی مطابق است. این سال یکی از سال‌های امامت ۳۵ سالهٔ امام کاظم(ع)، امام هفتم شیعیان بود. امام کاظم(ع) در این دوران در مدینه ساکن بود و تقریباً دو سال از شهادت پدرش امام صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق) و آغاز امامت او گذشته بود. در این سال فرزند او علی، معروف به امام رضا(ع)، در حدود دو سال داشت.
حکومت‌ها
در سال ۱۵۰ق، منصور عباسی (حکومت ۱۳۶-۱۵۸ق)، خلیفه دوم از سلسله عباسیان، بر عراق به پایتختی بغداد حکومت می‌کرد. گستره حکومت او در این دوران شامل مدینه، مکه و مصر نیز می‌شد. اغلب بن سالم نیای اغلبیان، از سال ۱۴۸ق، بر اِفریقه (تقریبا برابر با تونس)، به حکم منصور عباسی ولایت داشت، که در سال ۱۵۰ق، به دست سپاه حسن بن حرب کشته شد و مخارق بن غفار بر ولایت افریقیه گمارده شد.
امویان نیز با حکومت عبد الرحمن اوّل ابن معاویه، ملقب به داخل (حکومت ۱۳۸-۱۷۲ق)؛ بر شبه جزیره اِیبِریا (اسپانیا)، به پایتختیِ قُرْطُبه حکومت می‌کردند.
در این سال، سرخاب دوّم ابن مهر مردان (حکومت: ۱۳۸-۱۵۵ق) از سلسله باوندیان، بر بلندی‌های طبرستان و گیلان حکومت می‌کرد.
رویدادها
سیاسی
- انتصاب حسن بن زید بن حسن (۸۳-۱۶۸ق) به حکومت مدینه توسط منصور عباسی. او نوه امام حسن(ع) و پدر سیده نفیسه است.
علمی فرهنگی
- آغاز دوره نهضت ترجمه در جهان اسلام؛ که از نیمه قرن دوم قمری (حدود ۱۵۰ق) آغاز شد.
- ادعای نبوت توسط استاد سیس، رهبر قیام علیه عباسیان در خراسان.
تولدها
- بِشر حافی (درگذشت ۲۲۷ق)؛ از مشایخ صوفیه در قرن سوم قمری، که بنابر برخی منابع، تحت تأثیر سخنان امام کاظم(ع) توبه کرده است.
- خَلَف بن هشام بزّاز (درگذشت ۲۲۹ق)؛ صاحب قرائت خلف، یکی از قرائت‌های ده‌گانه قرآن.
- محمد بن ادریس شافعی (درگذشت ۲۰۴ق)؛ معروف به امام شافعی، سومین فقیه از فقهای چهارگانه اهل‌سنت.
درگذشت‌ها
- زُرارَة بن اَعْیَن، از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع). درگذشت او را سال ۱۴۸ق نیز ذکر کرده‌اند.
- ابوحمزه ثُمالی، از اصحاب امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع).
- محمد بن مُسلِم ثَقَفی کوفی، از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع).
- بُرَید بن مُعاویه عِجْلی؛ از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و از فقیهان شیعه.
- یحیی بن ابی القاسم اسدی مشهور به ابوبصیر از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع).
- جعفر بن عفان طائی (درگذشت حدود ۱۵۰ق)، شاعر شیعه.
- عبدالملک بن عبدالعزیز بن جُرَیج، معروف به ابن جُرَیج (زاده ۸۰ق)؛ مُحدّث، فقیه و مفسرِ مکّی و از اصحاب امام صادق(ع) است؛ در مورد مذهب او، اختلاف‌نظر است. درگذشت او را در سال ۱۵۱ق نیز دانسته‌اند.
- مقاتل بن حیان نبطی (حدود ۱۵۰ق)، از اصحاب امام صادق(ع)
- ابوحنیفه (زاده ۸۰ق)؛ پایه‌گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانه اهل سنت.
- مقاتل بن سلیمان بجلی؛ از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع). او را از اهل سنت دانسته‌اند.
- ابراهیم بن ابی عَبْله، راوی، که در برخی سلسله سندهای روایات کتاب خصال، نوشته شیخ صدوق و امالی، نوشته شیخ طوسی آمده است. درگذشت او را در سال ۱۵۱ق نیز دانسته‌اند.
پانویس
- ↑ ، با حساب.
- ↑ ، با حساب.
- ↑ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۸۵.
- ↑ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۶۱، ۴۶۴ و ۴۶۵.
- ↑ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۸۵.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۲۷.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.
- ↑ نگاه کنید به طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۸۹.
- ↑ بنیادی نایینی، «حج و حرمین در استراتژی سلطه‌گرایانه سفاح و منصور عباسی»، در فصلنامه مطالعات تاریخی جهان اسلام، ص۸۱–۸۴.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۹۳.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۸۶.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۸۷.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۸۷.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ص۳۳۸ و ج۸، ص۸۶.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید، ۱۳۸۱ش، ص۳۱۶.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۹۳.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۴۳.
- ↑ ابن عماد، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۳.
- ↑ حوزه علمیه قم، مرزبان وحی و خرد، ۱۳۸۱ش، ص۴۰۳.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۵۹۳.
- ↑ ابن تغری، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ۱۳۹۲ش، ص۲۴۹.
- ↑ علامه حلی، منهاج الکرامه، ۱۳۷۹ش، ص۵۹.
- ↑ حسینی خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۱۴۰.
- ↑ صبحی الصالح، مباحث فی علوم القران، ۲۰۰۰م، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۷۶.
- ↑ کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۱۴۳.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۱۲.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۱۲.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجالی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۹۶.
- ↑ سماوی، الطلیعة من شعراء الشیعه، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۷۹.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۴، ص۱۶۰.
- ↑ مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۲۶۳.
- ↑ نگاه کنید به خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۲، ص۲۱.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۰۷، ص۴۰۷.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱۰، ص۲۷۹.
- ↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۸۴.
- ↑ حاجی خلیفه، ترجمه تقویم التواریخ، ۱۳۷۶ش، ص۵۶.
- ↑ حسینی خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۱۴۰.
- ↑ تفرشی، نقد الرجال، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۴۱۲.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱، ص۱۴۲.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ۱۴۳۱ق، ج۳، ص۲۳۹.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱، ص۱۴۲.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد بن محمد بن عبدالکریم شیبانی جزری، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، دار بیروت، ۱۳۸۵ق.
- ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، به تحقیق جمال‌الدین شیال و دیگران، قاهره، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، المؤسسة المصریة العامة، ۱۳۹۲ش.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دار صادر، ۱۳۲۵ق.
- ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، به تحقیق محمود ارناووط، به تصحیح عبدالقادر ارناووط، دمشق، دار ابن کثیر، ۱۴۰۶ق.
- باسورث، کلیفورد ادموند، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۱ش.
- بنیادی نایینی، احمد و دیگران، ، در دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام، س۶، ش۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، به تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۳۷۷ق.
- جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انصاریان، ۱۳۸۷ش.
- حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، ترجمه تقویم التواریخ (سالشمار وقایع مهم جهان از آغاز آفرینش تا سال ۱۰۸۵ق)، به تصحیح هاشم محدث، مترجم ناشناخته، تهران، احیاء کتاب، ۱۳۷۶ش.
- حسینی خاتون آبادی، عبد الحسین، وقایع السنین و الاعوام یا گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، با مقدمه ابوالحسن شعرانی و شهابالدین مرعشی، با تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بوستان کتاب قم، مرزبان وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبائی، قم، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، ۱۳۸۱ش.
- خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، به تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۷ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة فی العالم، ۱۳۷۲ش.
- زرکلی، خیر الدین، الأعلام، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۸۹م.
- سبط ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص من الأمة بذکر خصائص الأئمة، به تحقیق حسین تقی‌زاده، قم، المجمع العالمی لاهل البیت علیهم السلام، مرکز الطباعة و النشر، ۱۴۲۶ق.
- سماوی، الطلیعة من شعراء الشیعه، به تحقیق کامل سلمان جبوری، بیروت، دار المؤرخ العربی، ۱۴۲۲ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، به تحقیق و تصحیح مؤسسة آل البیت(ع)، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- صبحی الصالح، ، بی‌جا، دار العلم للملایین، ۲۰۰۰م.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری:تاریخ الرسل والملوک وصلة تاریخ الطبری، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الکشی: اختیار معرفة الرجال، به تحقیق سید مهدی رجاحی، به تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، انتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۴۸ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، به تحقیق عبدالرحیم مبارک و دیگران، مشهد، تاسوعا، ۱۳۷۹ش.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال معروف به رجال کشی، به تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، خلاصه کننده محمد بن حسن طوسی، به تحقیق مهدی رجایی، به تصحیح محمد باقر بن محمد میرداماد، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۰۴ق.
- مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی أحوال الرجال، به تحقیق موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، به تحقیق محی‌الدین مامقانی و محمدرضا مامقانی، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۳۱ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، به تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵ش.
- نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، بی‌نا، ۱۴۱۴ق.